Esrarın psikotik bozukluklara yol açtığı bilinmektedir ve yaygınlaşan
esrar kullanımı önemli bir sağlık sorunu oluşturmaktadır. Esrarın
psikoz gelişimine neden olduğuna dair artan kanıtlar, bu alanda yapılan
çalışmaların artmasını sağlamıştır. Bu gözden geçirmede esrarın psikoz
gelişiminde oynadığı role, altta yatan nörobiyolojik mekanizmalara dair
güncel bilgilerin tartışılması amaçlanmıştır. Bu amaçla “PubMed’’ arama
motoruna “esrar kullanımı, psikoz, şizofreni, endokannabinoid sistem,
patofizyoloji, nörobiyoloji” anahtar kelimeleri girilerek son 10 yılda
yayınlanan araştırma yazıları ve gözden geçirmeler değerlendirilmiştir.
Epidemiyolojik çalışmalarda, erken yaşta başlayan esrar kullanımının
artmış psikoz riskiyle ilişkili olduğu, bu riskin genetik yatkınlığı olan
kişilerde daha belirgin olduğu, yoğun ve yüksek potanslı esrar kullanımı
ile arttığı gösterilmiştir. Çalışmalarda sinir sistemi gelişiminin kritik
dönemlerinde rol oynayan, çeşitli fizyolojik süreçlerde homeostatik
düzenleyici olarak işlev gören endokannabinoid sistemin, ergenlik gibi
gelişimin kritik dönemlerinde esrar kullanımından etkilendiği; esrar
kullanımının bu sistemin glutamat, dopamin gibi nörotransmiterler
üzerindeki etkilerine bağlı olarak sinaptik budanma gibi fizyolojik
süreçleri etkilediği, uzun vadeli davranışsal ve psikolojik sonuçlara yol
açtığı gösterilmiştir. Ayrıca endokannabinoid sistemdeki bozuklukların
şizofreni etiyolojisinde rol oynadığına dair kanıtlar, esrarın bu sistemde
halihazırda var olan bozuklukları kötüleştirerek hastalık sürecini
etkilediğini düşündürmektedir. Esrar kullanımıyla psikoz gelişimi
arasındaki ilişkinin, rol oynayan nörobiyolojik süreçlerin anlaşılması,
yeni tedavi hedefleri belirlenmesine ve uygun koruyucu yaklaşımların
geliştirilmesine yardımcı olacaktır.
Anahtar Sözcükler: Esrar Kullanımı, Psikotik Bozukluklar, Şizofreni,
Endokannabinoidler, Nörobiyoloji