Amaç: Kişilik özellikleri ve erken dönem uyumsuz şemalar, depresif
duygudurumun ve dolayısıyla depresyonun ortaya çıkmasında,
sürdürülmesi ve tedavisinde rol oynamaktadır. Özellikle kişinin
mizacının erken dönem uyumsuz şemalarının gelişimi üzerinde etkili
olduğu düşünüldüğünde, her iki özellik ruh sağlığıyla yakından
ilişkilidir. Bu doğrultuda, bu çalışmanın amacı mizaç ve karakter
özellikleri ile şemaların ilişkisini incelemek ve bu özelliklerin depresif
belirtileri açıklamadaki rolünü ortaya koymaktır. Şema gelişiminin
mizaç özelliklerinden etkilendiği fikrinden ve alanyazındaki bulgulardan
hareketle çalışmanın bir diğer amacı zarardan kaçınma mizaç özelliği ile
depresif belirtiler arasındaki ilişkide erken dönem uyumsuz şemaların
aracı rolünü incelemektir.
Yöntem: Çalışmaya 205 üniversite öğrencisi katılmıştır. Katılımcılar
Mizaç ve Karakter Envanteri, Young Şema Ölçeği- Kısa Form 3 ve Beck
Depresyon Envanterini doldurmuşlardır.
Bulgular: Zarardan kaçınma mizaç özelliği ile kendini yönetme ve işbirliği
yapma karakter özelliklerinin erken dönem uyumsuz şemalarla
ilişkili olduğu görülmüştür. Kopukluk şema alanı, zarardan kaçınma ve
kendini yönetme özellikleri depresif belirtileri istatistiksel olarak anlamlı
şekilde yordamıştır. Ayrıca cinsiyetin etkisi kontrol edildiğinde zarardan
kaçınma ile depresif belirtiler arasındaki ilişkiye kopukluk ve yüksek
standartlar şema alanları aracılık etmiştir.
Sonuç: Bulgular şema kuramının öne sürdüğü, mizacın erken
dönem uyumsuz şemaları etkilediği fikrini desteklemiştir. Bulguların
depresyonu önleme çalışmalarına ve depresif bireylerin tedavilerine ışık
tutacağı düşünülmektedir. Ek olarak sonuçlar depresyon tedavisinde
şema terapinin kullanımının etkili olabileceğini akla getirmektedir.
Anahtar Sözcükler: Mizaç, karakter, kişilik, erken dönem uyumsuz
şemalar, depresyon, zarardan kaçınma.