Amaç: Bu çalışmada, bir aylık süre zarfında şizofreniye yönelik Türkçe
Twitter iletilerinin damgalama ve ayrımcılık yönünden nitel incelenmesi
ve yapay zekâ uygulamaları kullanarak duygu çözümlemesinin yapılması
amaçlanmıştır.
Yöntem: Çalışmada yapay zekâ uygulamalarından biri olan Python
Tweepy uygulaması ile 19 Aralık 2020-18 Ocak 2021 tarihleri arasında
şizofreni ile ilgili Türkçe iletileri incelendi ve ilk aşamada iletilerin
duygu çözümlemesi yapıldı. İletilerin taranmasında “şizofreni” anahtar
kelimesi kullanıldı. Transformatörlerden Çift Yönlü Kodlayıcı Beyanı
(Bidirectional Encoder Representations from Transformers - BERT)
yöntemi ile özellik çıkarımı yapıldı ve yapay sinir ağları ile iletiler
olumlu, nötr ve olumsuz olarak sınıflandırıldı. En sık beğenilen ve
yeniden paylaşılan yapılan iletilerin yaklaşık %5’inin nitel çözümlemesi
yapıldı.
Bulgular: Bu çalışmada Türkiye’de bir aylık süre zarfında şizofreniye
yönelik toplam 3406 ileti paylaşıldığı, bu iletilerden 2996 tekil (orijinal)
ileti olduğu, toplam 1823 kez yeniden paylaşıldığı ve 25.413 kişi
tarafından beğenildiği saptandı. Şizofreni ile ilgili paylaşılan iletilerin
%63,4’ünün olumsuz, %28,7’sinin nötr ve %7,71’inin ise olumlu
duygular içerdiği belirlendi. Nitel çözümleme kapsamında incelenen
145 ileti dört ana tema ve iki alt tema içinde toplandı. Bu temalar;
hastaların şiddet haberleri, hakaret etme (kişiler arası ilişkilerde hakaret
etme, gündemdeki kişilere hakaret etme), dalga geçme ve bilgilendirme
şeklindeydi.
Sonuç: Bu çalışmada yapay zekâ temelli duygu çözümlemesi ile
incelenen şizofreniye ile ilgili Türkçe iletilerin sıklıkla olumsuz duygular
içerdiği belirlendi. Ayrıca Twitter kullanıcılarının şizofreni terimini
tıbbi durumu dışında bireylere hakaret etme ve bireylerle dalga geçmek
amacıyla kullandıkları, sıklıkla hastaların şiddet mağduru ve faili
oldukları haberlerinin paylaşıldığı, mesleki dal örgütleri ya da ruh sağlığı
çalışanları tarafından kullanıcıların toplumu bilgilendirmesi amacıyla
iletilerin paylaşıldığı belirlendi.
Anahtar Sözcükler: Doğal dil işleme, makine öğrenmesi, şizofreni,
sosyal damgalanma, sosyal medya