Amaç: Tedavisinde uzun etkili enjekte edilebilir antipsikotik olan
şizofreni hastalarının ilaca yönelik tutumunun, antipsikotik tipi ve yan
etkilerinin; tedaviyi sürdürme, yaşam kalitesi ve bakım veren yüküne
etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Çalışma örneklemimizi Sağlık Bilimleri Prof. Dr. Mazhar
Osman Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma
Hastanesi’nde ayaktan tedavi ünitelerinde DSM-5 tanı kriterlerine
göre Şizofreni tanısı almış, tedavisinde en az 12 haftadır uzun etkili
intramusküler antipsikotik ilaç reçete edilen 18-65 yaş arası ardışık 110
hasta ve bakım vereni oluşturdu. Hastalara Sosyodemografik ve Klinik
Veri Formu, İlaç Tutumu Ölçeği-10 (İTÖ), Pozitif ve Negatif Sendrom
Ölçeği (PNSÖ), UKU Yan Etki Derecelendirme Ölçeği (UKUYÖ),
Şizofreni İçin Yaşam Niteliği Ölçeği (ŞYNÖ), hastaların bakım
verenlerine ise Sosyodemografik Veri Formu ve Zarit Bakım Veren Yükü
Ölçeği (ZBYÖ) uygulandı.
Bulgular: İlaca yönelik tutumu olumlu olan hastaların toplam
antipsikotik kullanım sürelerinin (13,7±9,1 yıl), olumsuz olan
hastalardan (7,7±6.6 yıl) daha uzun olduğu saptandı (p 0,001). İlaç
bırakmayı düşünen hastaların PNSÖ toplam puanları (44,0±14,3), ilaç
bırakmayı düşünmeyenlere göre (38,6±9,0) daha yüksekti (p=0.03),
İTÖ puanları ise daha düşüktü (1,4±4,9; 5,2±3,4; p<0,001). İlaç
bırakmayı düşünen hastaların hastalık süresi de (10,3±9,3 yıl) ilaç
bırakmayı düşünmeyenlere göre (15,7±9,0 yıl) daha kısaydı (p=0,01).
Tipik ve atipik uzun etkili intramusküler antipsikotik kullanan hastalar
arasında, bakım veren yükü, yan etkiler, yaşam kalitesi ve tedaviyi
bırakma nedenleri açısından anlamlı farklılık saptanmadı. Regresyon
analizi sonuçlarına göre PNSÖ toplam puanının (β=0,553, p<0,001)
ve erkek cinsiyetin (β=0,225; p=0,003) pozitif yönde ZBYÖ puanlarını
yordadığı saptandı.
Sonuç: Uzun etkili intramusküler antipsikotik kullanan şizofreni
hastalarının ilaca yönelik tutumu ve psikotik belirti şiddeti tedaviyi
bırakma ile ilgili en önemli etkenlerdir. Düzenli tedaviye devam
eden hastalar için uzun etkili intramusküler antipsikotiğin atipik ya
da tipik olması ise yaşam niteliği ve bakım veren yükünde farka yol
açmamaktadır.
Anahtar Sözcükler: Şizofreni, tedaviyi bırakma, yaşam kalitesi, bakım
veren yükü, uzun etkili enjekte edilebilir antipsikotikler